گل اختر

جنسی از تیره کاناسه ها Cannacees و دارای اقسام و جورهای متعدد است . این گل که دارای برگهای پهن

زیبا گاهی سبز و گاهی مایل به ارغوانی و بوته قوی و بلند با گلهای متعدد به رنگهای مختلف میباشد برای

حاشیه کاری و تشکیل تپه گلها یا تک کاری میان تپه گل یا چمن زار قابل توجه است . کاشتن اقسام اصلی

و اولیة این گل امروز تقریبأ متروک شده و فقط آنها را یا نزد اشخاصی که مجموعه ای از اقسام مختلف آن را

دارند یا در گلکاریهای درجه دوم و سوم میتوان دید . بوتة گل اختر پُر پُشت به بلندی 70 تا 120 سانتیمتر با

برگهای خیلی پهن سبز یا سبز مایل به ارغوانی است که از میان آن ساقه های متعدد که منتهی به چندین

گل درشت یا خیلی درشت به رنگهای قرمز ، سفید ، زرد ، ابلق ، زردآلوئی ، زرد طلائی ، خال خال یا راه راه

 میشود بیرون میآید . از دو رگ گیری بین اقسام قدیمی اقسام و جورهای جدیدی بدست آمده که از لحاظ

کوتاهی قد بزرگی و پهنی گلها و رنگهای متنوع آن خیلی جالب میباشد . مثلا جورهای Roi Humbert و The

President از زیباترین جورهای این گل میباشند چون گیاه اختر طاقت سرمای زمستان را در مناطق سرد و

معتدل ندارد بمجرد شروع اولین سرما و یخبندان بوته های آنرا سرما زده برگها در حالت سبزی پلاسیده و

خراب میشوند ، همان زمان باید ساقه های آنرا از سطح زمین بریده ریشه های بوته را که ساقه زیر زمینی

گوشتی است از خاک بیرون آورده دو سه روز آنها را در محل سایه و هواگیر در معرض هوا قرار داد تا رطوبت

زیادی خود را از دست بدهند ، سپس آنها را در زیر زمین یا انبار خشک و گرمی که محفوظ از یخ زدن باشد

زیر ماسه خشک بگذارند.

گیاهی دایمی  است که برگهای سبز بزرگ و ساقه‌های طویل و بدون انشعاب دارد. طول برگها ممکن است

به ۴۰ تا ۵۰ سانتی‌متر برسد. رنگ برگها اغلب سبز است ولی گونه‌هایی با برگهای ارغوانی و شبیه به زرد

و مسی‌رنگ نیز عرضه شده‌اند. برگها  جزء قسمت زینتی گیاه بوده و به عنوان گیاه فضاپرکن و نقطه تاکید در

 وسط فضای سبز یا به عنوان دیوار پرچین در اطراف کرت‌ها میتوان از آن استفاده کرد.

گلها خوشه‌ای و رنگهای مختلف مانند زرد و نارنجی وقرمز و گاهی دورنگ هستند. میوه‌ها گلوله مانند و

سفت و سخت است و حالتی شبیه گرز دارد. به همین دلیل به این گیاه  Indian shot هم گفته‌اند.

(گلوله‌های سرخ‌پوستان).

روش کاشت و تکثیر :

پیازها را با توجه به زمان گل دهی به چهار دسته تقسیم می کند: پیاز بهاره، پیاز تابستانه، پیاز پائیزه و

زمستانه.  زمان کاشت پیاز بهاره، اواخر پائیز و اوایل زمستان است که در فصل بهار می توان

شاهد گل دادن آن بود. نرگس، لاله و سنبل از این دسته از گل های پیازی بهاره هستند. دسته دوم، پیاز

تابستانه است، زمان کاشت آنها فصل بهار است و می توان در تابستان گل دادن آنها را شاهد بود. گلایل،

سوسن، مریم، اختر، کوکب و گل شیپوری در این گروه قرار دارند. دسته سوم این گل ها مانند آلاله، زعفران

پیاز پائیزه دارند. فصل کاشت آنها اوایل تابستان است و در پائیزه گل می دهند. پیاز زمستانه را نیز در فصل

پائیز می کارند تا زمستان گل بدهد مانند زعفران زینتی.  اوائل بهار این ریشه ها را پس از تقسیم کردن ،

هر قسمت را که دارای چشمة جای جوانه باشد در محل اصلی میکارند و به این وسیله به ازدیاد آن کمک

میکنند .

علاوه بر تقسیم ریزومها که در بهار قبل از کاشت انجام میشود. حداقل طول ریزوم باید ۵ تا ۷ سانتیمتر باشند

 و چند جوانه روی آن وجود داشته باشد. بذرها نیز کشت میشوند. بذرها را قبل از کاشت یک روز در آب نیم

گرم خیس میدهند و در دمای ۲۰ درجه سانتیگراد کشت میشوند. گیاهان حاصل از بذرها (دانهال) معمولا به

 چهار سال زمان برای گلدهی نیاز دارند. رقمهای اصلاح شده‌ای اخیرا به بازار ارائه شده‌اند که در شش ماه

و کمتر میتوانند به گل بروند.

نگهداری پیاز:

هر کدام از گل های پیازدار دوره استراحت معینی دارند. دوره استراحت این گیاهان از زمان زرد و پژمرده شدن

 برگ هایشان شروع می شود که در این زمان لازم است به تدریج آبیاری آنها را کم کرده و پس از خشک

شدن کامل، به آن آب نداد. در سال اول، پس از خشک شدن کامل برگ ها پیاز اصلی، دیگر مواد غذایی ندارد

بنابراین احتیاج به یک دوره استراحت برای تولید پیازچه های فرعی دارد. به این ترتیب بدون آن که آن را از خاک

 خارج کنند در محیط بیرون از خانه قرار داده و سطح خاک آن را با ماسه بپوشانند تا فضای داخل خاک کاملاً

تاریک شود و پیاز جوانه نزند. رطوبت لازم را نیز از باران دریافت خواهد کرد لذا نیاز به آبیاری ندارد. در مواقعی

که محل نگه داری این دسته از گل ها، باغچه باشد باید پس از خشک شدن برگ ها، روی پیاز را به وسیله

برگ های پوسیده باغچه یا ماسه پوشانده تا در مقابل سرما محافظت شوند. دوره استراحت برخی پیازها

مانند پیاز لاله متفاوت است. شرایط نگهداری پیاز لاله به این ترتیب است که پس از زرد و خشک شدن برگ

 ها، در اوایل مهرماه، پیازچه های آن را جدا کرده و در یک سبد بیرون از خانه قرار داده تا رطوبت آن تبخیر

شود، سپس آن را در یک پاکت کاغذی قرار داده و در محیطی خشک که نور و رطوبت وجود نداشته باشد با

درجه حرارت ۴ تا ۹ درجه سانتی گراد مانند زیرزمین نگهداری کنید.

  نحوه کاشت:

عمق کاشت پیاز نیز باتوجه به سایز آن متفاوت است و بطور معمول عمق گودال را باید یک و نیم تا دو برابر

قطر پیاز در نظر گرفت،. در این صورت می توان از کودهای مایع که سه عنصر حیاتی برای گیاه یعنی پتاسیم،

فسفر و ازت (NPK) را داشته باشد استفاده کرد و به صورت مخلوط با آب روی برگ ها اسپری کرد. سایز گلدان

 با توجه به درشتی و ریزی پیاز متفاوت است. ته گلدان را مقداری سنگ درشت، خرده سفال یا پوکه معدنی

 ریخته تا آب ته گلدان جمع نشود و زهکشی مناسبی داشته باشد. بهتر است مقداری خرده زغال نیز روی

آن بریزید تا مانع از رشد قارچ و باکتری شود. روی زغال را مخلوطی از خاک برگ پوسیده، کود حیوانی پوسیده

و شن به نسبت مساوی ریخته تا نصف گلدان پر شود. پیاز را روی خاک قرارداده و روی آن باید مخلوط خاک

 باغچه، کود پوسیده و ماسه به نسبت مساوی ریخت و یک سانتی متر از لبه فوقانی گلدان را برای آبیاری

خالی گذاشت، سپس خاک اطراف پیاز را کمی فشار داده و آن را آبیاری کرد.  پیاز مرغوب قطری حدود ۱۲

سانتی متر دارد و هر چه پیاز قوی تر باشد، گل دهی آن نیز بهتر است بنابراین توصیه می شود غنچه گل پ

س از گل دهی پیازچه ها به مدت سه الی چهار سال قطع شود تا موادغذایی پیاز به غنچه نرسد و پیاز رشد

 کند.

آبیاری:

آبیاری گل های پیازی نیز باید به صورت منظم انجام شود تا سطح خاک همیشه مرطوب باشد. در مقابل،

آبیاری بیش از حد گلدان نیز باعث پر شدن فضای بین ذرات خاک شده در نتیجه خاک حالت باتلاقی و اسیدی

به خود می گیرد که باعث صدمه به ریشه گیاه شده و ریشه را می پوساند. هنگام خرید باید دقت شود، پیاز

زخمی، نرم، یخ زده، سیاه، پوسیده، پوک و چروکیده نباشد. پیاز خوب سالم، تمیز و پاک بوده و پوسته

موجود در سطح آن کامل و سالم است. قطر پیاز باید نه خیلی درشت و نه خیلی ریز باشد.

کاشت بذر :

                                                                  
کاشتن بذر اختر برای زیاد کردن آن چون به زمان زیادی در حدود چهار سال نیاز دارد تا بوته ها گل کند مگر

برای به دست آوردن جورهای تازه از آن عملی نیست . خاک ـ خاک زمین برای گل اختر باید قوی ، عمیق و

آفتاب رو باشد و غالبأ آنرا روی تپه گلهای بزرگی که فقط از این گل میسازند یا روی چمن بصورت تک تک

میکارند . 

نیازهای گیاهی:

به آب و نور فراوان نیاز دارد. مرغوبیت خاک مهم است و باید حاصلخیز و مرطوب باشد. در فصول رشد استفاده

از کودهای شیمیایی موجب بهتر شدن گلدهی و قوی و ضخیم شدن ریزوم‌ها میشود.

گلدهی:

اغلب طول مدت تابستان و تا اوایل یخ‌بندان را گلدهی میکند.

دما:

این گیاه بومی مناطق گرمسیر است ولی در مناطق معتدله هم به خوبی کشت میشود. در گیلان و مازندران

 به وفور به عنوان گیاه فضای سبز کاشته میشود و نیازی نیست که زمستانها ریزومها از زمین خارج کنند. ولی

 در تهران، کرج و شهرهای کوهستانی شمالغرب ایران بسته به جنس خاک و عمق کاشت باید مراقبت نمود

که ریزومها یخ نزنند. یعنی اگر ریزومها نزدیک سطح خاک باشند ممکن است در دماهای زیر منفی ۲۰درجه

یخ بزنند. لذا در چنین شهرهایی ریزومها را پس از زرد شدن برگها از زمین خارج کرده و در انبار زیر خاک یا پیت

 مرطوب در دمای ۵ تا ۱۰ درجه سانتیگراد نگهداری میکنند.

نگهداری و انبارداری ریزومهای گل اختر :

راحتترین و بهترین روش نگهداری و انبارداری ریزومهای گل اختر به این صورت است که ریزومها را از 20

سانتیمتری سطح خاک قطع کرده (بدلیل آسیب و بیماریهای قارچی ناشی از آن، بالاتر از ریزوم قطع میکنند)

و سپس یک گودال به عمق 70 سانتیمتر تا یک متر حفر کرده و داخل آن را ماسه میریزیم (ماسه قبلا با قارچ

کش مخلوط و خشک شده باشد) بعد ریزومها را داخل گودال میگذاریم باید توجه داشته باشیم گودال در محل

 آبگیر قرار نداشته باشد تا آب باران وارد آن نشود بهتر است روی آن را پلاستیک بکشیم.

در فصل بهار ریزومهای اختر را درآورده و بهتر است همان زمان ریزومها جدا شوند و سپس کاشته شوند.

(قسمتی از ریزوم اختر به همراه یک یا چند جوانه)