کاشت و نگهداری شنبلیله + خواص دارویی

گیاه شنبلیله

گیاه شنبلیله- شناسنامه - شرح گیاه- نیاز اکولوژیکی - آماده سازی خاک - تاریخ و فواصل کاشت - کاشت - داشت- برداشت- دامنه انتشار

شناسنامه

نخود Leguminosae :تیره

Trigonella Foenum – Graecum L. :نام لاتین

Fenugreek – Common fenugreek :نام انگلیسی

شنبلیله - خلبه :نام فارسی

حلبه :نام عربی

شرح گیاه

گیاهی است علفی، یکساله، به طول 10 تا 50 سانتی متر ، برگهای آن متناوب و مرکب از سه برگچه است. از اختصاصات آن اینست که نصف تا سه چهارم انتهای برگچه های آن دندانه دار است.گلهائی منفرد به رنگ زرد روشن ، بنفش یا مایل به سفید به بزرگی 8/0 تا 8/1 سانتی متر دارد. میوه آن نیام، خمیده ، بطول 3 تا 11 سانتی متر و محتوی 5 تا 20 دانه زاویه دار به طول 4 تا 6 میلی متر و به عرض 2 تا 3 میلی متر است. رنگ آن از زرد حنایی تا قهوه ای تغییر می نماید. بوی آن قوی و طعمش تلخ و معطر است. منشأ این گیاه نواحی مدیترانه گزارش شده است.

نیاز اکولوژیکی

این گیاه در طول رویش به هوای گرم نیاز دارد و اگر چه در خاکهای شنی و فقیر می روید ولی برای کشت انبوه این گیاه باید از خاکهای آهکی و غنی از مواد و عناصر غذایی استفاده کرد. آب کافی نقش عمده ای در افزایش عملکرد دارد. PH خاک برای شنبلیله بین 5/5 تا 2/8 مناسب است.

آماده سازی خاک

به فصل پائیز هنگام آماده ساختن خاک 40 تا 60 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر و 40 تا 80 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاس به عنوان مقادیر پایه به خاک اضافه می شود. سپس شخم متوسطی زده می شود. اواخر زمستان بستر خاک را برای کشت شنبلیله باید آماده کرد. چنانچه زمین از ازت تهی باشد توصیه می شود در فصل بهار ازت به صورت سرک در اختیار گیاهان قرار گیرد که مقدار آن به وضعیت ازت در خاک بستگی دارد.

تاریخ و فواصل کاشت

شنلیله در تثبیت ازت نقش عمده ای دارد. زمینهایی که در آن این گیاه کشت میشوند غنی از ازت خواهند بود. از اینرو پس از برداشت شنبلیله گیاهانی کشت شوند که نیاز آن به ازت زیاد باشد. اوایل بهار (فروردین) زمان مناسبی برای کشت مستقیم بذر در زمین اصلی است بذرها در ردیفهایی به فاصله 25 سانتی متر کشت می شوند عمق بذر شنبلیله موقع کاشت 1 تا 5/1 سانتی متر است. برای هر هکتار زمین به 20 تا 25 کیلوگرم بذر با کیفیت مناسب نیاز می باشد.

کاشت

بذرهای شنبلیله را به صورت ردیفی و یا با استفاده از ردیف کار غلات در ردیفهایی به فاصله 25 سانتی متر و عمق 1 تا 5/1 سانتی متر کشت می کنند. پس از کاشت زمین را باید به طور کافی آبیاری کرد تا شرایط برای جوانه زنی آماده گردد.

داشت

رشد اولیه شنبلیله بسیار کند است از این رو پس از سبز شدن چند بار باید اقدام به وجین مکانیکی علفهای هرز نمود. در طول رویش شنبلیله بیماریهای قارچی ممکنست صدمه های زیادی به گیاه وارد کنند. مهمترین این بیماریها عبارتند از قارچ عامل سفیدک سطحی یا پودری که سبب بروز لکه های سفید رنگ و کرکی در سطح ساقه و برگ می شود . در اواخر فصل با فاسد کردن سلولها ایجاد لکه های قهوه ای می کند برای مبارزه با این قارچ می توان از قارچ کشهای گوگردار استفاده نمود. قارچ عاری بوته میری نیز از دیگر بیماریها است که سبب خشک شدن گیاهان می شود. با تناوب کشت صحیح ، ضد عفونی کردن بذرها قبل از کاشت و خارج کردن و سوزاندن بقایای گیاهان آلوده از زمین این بیمارها را می توان کنترل نمود.

برداشت

شنبلیله شش هفته پس از کاشت به گل می رود. میوه معمولاً چهار تا پنج هفته پس از گل دهی آماده برداشت می شود. فصل تابستان (تیر – مرداد) زمان مناسبی برای برداشت میوه شنبلیله است.تأخیر در برداشت سبب ریزش دانه می شود برداشت میوه در روزهای گرم و خشک توصیه می شود. پس از برداشت میوه ها را باید بوجاری ، تمیز و بسته بندی کرد. عملکرد پیکر رویشی 5 تن در هکتار و عملکرد دانه 8/0 تا 5/1 تن در هکتار می باشد.

دامنه انتشار

به حالت خودرو در آذربایجان ، اصفهان ، فارس، خراسان، (نزدیک بجنورد) ، سمنان، دامغان می‌روید.

خواص دارویی و درمانی شنبلیله 

شنبلیله، گیاهی است که در جنوب مناطق مدیترانه رشد می کند و در کشورهای یونان، جنوب ایتالیا، شمال آمریکا و هند به وفور مصرف می شود.

این گیاه که در بیشتر موارد دانه ها و برگ های آن در غذاها مورد استفاده قرار می گیرد، خواص دارویی زیادی دارد که در این مطلب از «ehow» آورده ایم.

▪️ نتایج بررسی ها نشان می دهد مصرف روزی ۵۶ گرم تخم شنبلیله پس از ۲۴ هفته میزان کلسترول خون را حدود ۱۴ درصد و خطر حمله قلبی را بیش از ۲۵ درصد کاهش می دهد.

▪️ مصرف روزی یک گرم تخم این گیاه، میزان قندخون در بیماران مبتلا به دیابت ۲ را به طور چشمگیری کاهش می دهد.

▪️ برای برطرف کردن آبسه، سوختگی، اگزما و نقرس یک قاشق غذاخوری تخم شنبلیله پودر شده را با کمی آب مخلوط کنید و سپس پارچه تمیز آغشته شده به این مخلوط را روی قسمت آسیب دیده قرار دهید.

▪️ تخم شنبلیله حاوی لعاب زیادی است که با ایجاد لایه روی جداره معده و روده التهاب آن را از بین می برد، بنابراین کافی است برای تسکین سوزش سردل یک قاشق مرباخوری تخم شنبلیله را روی غذا بپاشید و یا این که با آب بخورید.

▪️ کاهش دهنده کلسترول مضر است.

▪️ علاوه بر حفظ سوخت و ساز بدن، مانع یبوست می شود. خون را تصفیه می کند و سموم را از بدن دفع می کند. با از بین بردن خلط باعث تمیزی و تازگی سیستم گوارشی می شود.

▪️ حافظه را تقویت می کند.

▪️ برای کاهش وزن چند تخم شنبلیله خیس شده در آب را ناشتا بجوید.

▪️ ضماد تهیه شده از برگ شنبلیله و آب را به مدت ۲۰ دقیقه روی صورت قرار دهید و سپس با آب ولرم بشویید تا مانع چین و چروک، جوش های سرسیاه، جوش و خشکی پوست شود.

▪️ مصرف شنبلیله، زایمان را آسان و شیر مادر را زیاد می کند.

▪️ خاصیت ضدسرطانی دارد.

▪️ فیبر موجود در آن از بروز بیماری های قلبی و عروقی پیش گیری می کند.

▪️ ناراحتی های ایجاد شده در دوران قاعدگی را کاهش می دهد.

▪️ علایم یائسگی را کاهش می دهد.

▪️ غرغره کردن با آبی که برگ های شنبلیله در آن خیس شده است، زخم دهان را درمان و از آن پیش گیری می کند.

▪️ برگ این گیاه غنی از ویتامین C و K است.

منابع :
 - persianpersia.com - bostane.ir - boostane.ir - daneshnameh.roshd.ir